Kierowcy w krajach o najwyższej kulturze jazdy wyznaczają standardy, które mogą posłużyć za model dla reszty świata. Ich praktyki, takie jak szacunek dla przepisów, uprzejmość wobec innych uczestników ruchu, czy priorytet bezpieczeństwa nad szybkością, są kluczem do zmniejszenia wypadków drogowych i budowania wzajemnej życzliwości na drogach.
Foto: Canva
Jak wynika z policyjnych statystyk, w 2023 roku średnio co 25 minut dochodziło w Polsce do wypadku drogowego. Wprawdzie liczba wypadków drogowych w ubiegłym roku zmniejszyła się o 1,8% w porównaniu z 2022 rokiem, a w odniesieniu do 2021 roku spadła o 8,2%, to cały czas jest wysoka i sięga 21 tysięcy. Dlatego w Międzynarodowym Dniu Grzeczności za Kierownicą warto przyjrzeć się zachowaniom kierowców, które czynią podróżowanie bezpieczniejszym i przyjemniejszym doświadczeniem dla wszystkich.
Źródło: Komenda Główna Policji
Psychologia zachowań za kierownicą
Badania pokazują, dlaczego zachowania ludzi za kierownicą mogą radykalnie się zmieniać, ujawniając czasami „demony”, które na co dzień pozostają ukryte. Głównymi czynnikami, które psychologia wskazuje jako przyczyny takiej transformacji, są anonimowość, stres związany z przemieszczaniem się oraz fenomen odcięcia od społecznej interakcji, jakie zapewniają środki transportu indywidualnego.
- anonimowość: kiedy kierowcy znajdują się w swoich pojazdach, mogą czuć się anonimowo i odseparowani od reszty społeczeństwa. To uczucie anonimowości może prowadzić do poczucia mniejszej odpowiedzialności za swoje działania, co z kolei może skutkować agresywniejszymi zachowaniami.
- stres: codzienne przemieszczanie się, zwłaszcza w gęstym ruchu miejskim lub w trakcie długich podróży, może generować znaczne napięcie. Stres ten, potęgowany przez presję czasu lub frustracje związane z opóźnieniami, może powodować, że ludzie reagują bardziej impulsywnie, często na szkodę wspólnego dobra i bezpieczeństwa.
- izolacja: pomimo fizycznej bliskości innych pojazdów i kierowców, wewnątrz samochodu można czuć się izolowanym. Ta bariera – zarówno fizyczna, jak i psychologiczna – może utrudniać empatyczne reagowanie na innych uczestników ruchu, prowadząc do egoistycznego zachowania na drodze.
Kultura motoryzacyjna i społeczne normy związane z prowadzeniem pojazdów mogą również wpływać na zachowania kierowców. W społeczeństwach, gdzie dominuje konkurencyjność i pośpiech, kierowcy mogą być bardziej skłonni do ryzykownych zachowań, dążąc do maksymalizacji własnych korzyści kosztem innych.
Dobre praktyki
W rankingu International Drivers Association dotyczącym m.in. bezpieczeństwa i kultury jazdy, kraje takie jak Szwajcaria, Holandia czy Belgia zajmują czołowe pozycje, co świadczy o wysokim poziomie wzajemnego szacunku i przestrzegania przepisów drogowych.
- Szwajcaria: kraj ten jest często postrzegany jako wzór pod względem zachowania kierowców. Szacunek dla przepisów, niska tolerancja na agresję drogową, doskonała infrastruktura przyczyniają się do bezpieczeństwa. To co wyróżnia ten kraj, to niska liczba ofiar śmiertelnych wypadków drogowych, wynoszącą zaledwie 1,71 na 100 tysięcy mieszkańców.
- Holandia: tutaj priorytetem jest bezpieczeństwo rowerzystów i pieszych. Kierowcy wykazują dużą świadomość i są przykładem do naśladowania w zakresie dzielenia się drogą. Kraj ten może się również pochwalić niskim wskaźnikiem ofiar śmiertelnych w wypadkach drogowych – 2,83 na 100 tysięcy mieszkańców.
- Belgia: choć kraj ten stoi przed wyzwaniami związanymi z gęstością ruchu, to wysiłki na rzecz poprawy kultury jazdy są widoczne, szczególnie w edukacji kierowców. Na 1000 mieszkańców przypada w Belgii 590 aut, co potwierdza, że sieć drogowa jest stosunkowo rozległa i dostępna dla wszystkich.
W pierwszej dziesiątce rankingu europejskich państw najlepszych do podróżowania znalazły się również Dania, Niemcy, Szwecja, Hiszpania, Cypr, Austria oraz Francja.
Złe praktyki do zmiany
Warto w tym miejscu przywołać nie tylko przykłady dobrych praktyk z innych krajów, ale również zwrócić uwagę na konkretne zachowania, które każdy kierowca powinien w sobie pielęgnować, by drogi były bezpieczniejsze i przyjemniejsze dla wszystkich.
Złe praktyki do wyeliminowania:
- agresja drogowa i niecierpliwość
- jazda na zbyt bliskim dystansie od innego pojazdu
- ignorowanie znaków drogowych
- przekraczanie dozwolonej prędkości
Dążąc do poprawy kultury jazdy, Polska może czerpać inspiracje z krajów liderów w dziedzinie bezpieczeństwa drogowego. Dodatkowo, promowanie przez Policję zasad życzliwości i uprzejmości na drodze każdego dnia stanowią ważny krok w kierunku budowania bardziej szanującej się społeczności kierowców.
Kluczowe zachowania kulturalnego kierowcy według Policji:
- być życzliwym dla osób uczących się jeździć – pamiętać, że każdy kiedyś zaczynał i wsparcie jest cenniejsze niż krytyka,
- nie nadużywać sygnału dźwiękowego oraz świateł drogowych – nadmierne używanie tych sygnałów może być źródłem niepotrzebnego stresu dla innych uczestników ruchu,
- stosować „jazdę na suwak”, która jest wyrazem współpracy na drodze – kiedy droga zwęża się z kilku pasów do jednego, należy na zmianę wpuszczać pojazdy z sąsiednich pasów,
- nie parkować w miejscach przypadkowych – nieblokowanie ruchu czy wyjść ewakuacyjnych jest podstawą dobrego zachowania,
- używać kierunkowskazów zgodnie z przeznaczeniem – to podstawowy sposób komunikacji z innymi kierowcami,
- pomagać innym kierującym w awaryjnych sytuacjach – współczucie i gotowość do pomocy mogą znacznie poprawić bezpieczeństwo i komfort na drodze.
Empatia i wzajemny szacunek są fundamentami, na których powinna opierać się kultura drogowa. Wzajemne zrozumienie sytuacji innych uczestników ruchu drogowego, zarówno kierowców, rowerzystów, jak i pieszych, jest kluczowe dla tworzenia bezpiecznego i przyjaznego środowiska na naszych drogach. Praktykowanie empatii oznacza nie tylko przestrzeganie przepisów, ale także wykazywanie się cierpliwością i zrozumieniem dla błędów innych.
Pamiętajmy, że za każdym pojazdem stoi człowiek, który może mieć zły dzień, może być w trudnej sytuacji życiowej lub po prostu uczy się prowadzić. Wykazując szacunek i zrozumienie, możemy nie tylko uniknąć niepotrzebnych konfliktów, ale także przyczynić się do budowania pozytywnej atmosfery na drodze, która przekłada się na mniejszą liczbę wypadków i incydentów.
Bycie kulturalnym na drodze nie wiąże się z żadnymi kosztami, a przynosi wymierne korzyści wszystkim uczestnikom ruchu. Przykłady z krajów o wysokim standardzie bezpieczeństwa drogowego, wskazówki od Policji, a także wgląd w psychologiczne aspekty zachowań za kierownicą, powinny służyć jako kompas dla kierowców na całym świecie.