Po zawirowaniach gospodarczych spowodowanych pandemią i agresją Rosji na Ukrainę, rynek paliw w Polsce stoi przed nowymi wyzwaniami – przekonują eksperci Polskiej Organizacji Przemysłu i Handlu Naftowego. Wprowadzenie sankcji na rosyjską ropę naftową oraz produkty naftowe w 2022 i 2023 roku znacząco wpłynęło na prognozy krajowego zapotrzebowania na paliwa. W najnowszym raporcie „Przemysł i Handel Naftowy 2023” POPiHN przedstawiła scenariusze rozwoju rynku do 2030 roku uwzględniające globalne jak i lokalne uwarunkowania gospodarcze.
Foto: Canva
Ostatnie lata dla polskiego rynku paliw były okresem wyjątkowych wyzwań i dynamicznych zmian, które zasadniczo przemodelowały zarówno lokalne, jak i globalne uwarunkowania energetyczne. Rozpoczęcie pandemii COVID-19 w 2020 roku spowodowało globalne zakłócenia w łańcuchach dostaw, a także znaczące spadki w popycie na paliwa w skali światowej. Kryzys zdrowotny przyspieszył także debaty na temat przyszłości energetycznej, koncentrując uwagę na potrzebie przyspieszenia transformacji w kierunku bardziej zrównoważonych źródeł energii.
Kiedy świat zaczął powoli odbudowywać się po pierwszych falach pandemii, nowe wyzwanie pojawiło się na wschodzie – agresja Rosji na Ukrainę w lutym 2022 roku. Konflikt ten nie tylko destabilizował bezpieczeństwo regionalne, ale również wprowadził znaczące perturbacje na rynkach energetycznych, szczególnie w kontekście zależności Europy od rosyjskich surowców energetycznych. Sankcje nałożone na Rosję i odwrót od rosyjskiej ropy naftowej były katalizatorem dla strategicznego przemyślenia i reform w sektorze energetycznym, zarówno w Polsce, jak i w całej Europie.
Z danych POPiHN wynika, że w 2023 roku łączna oficjalna krajowa konsumpcja sześciu głównych gatunków paliw płynnych przekroczyła nieznacznie 38 mln m³, co stanowi wzrost o 6% w porównaniu z rokiem 2022. Import paliw, niezbędny do zbilansowania rynku wewnętrznego, wzrósł o 22% rok do roku i osiągnął poziom 40% całkowitej konsumpcji rynkowej. Ta zmiana podkreśla rosnącą zależność od importowanych surowców oraz potrzebę dywersyfikacji źródeł energii.
Scenariusze przyszłości
Scenariusze rozwoju rynku przedstawione przez POPiHN ukazują złożoność czynników wpływających na przyszłość sektora paliw płynnych w Polsce. Od umiejętności adaptacji do szybko zmieniającej się sytuacji geopolitycznej i ekonomicznej, przez innowacje technologiczne, po świadome decyzje polityczne – wszystkie te elementy będą kształtować energetyczną i gospodarczą przyszłość Polski w najbliższych latach.
Podstawą dla analizy scenariuszy były dane o obecnych i przewidywanych trendach konsumpcji, cenach surowców oraz prognozowane wydarzenia gospodarcze i polityczne, które mogą wpłynąć na rynek energetyczny. Kluczowe założenia do analizy obejmowały:
- Ceny ropy naftowej: ceny będą kształtować się na poziomie od 80 do 100 USD za baryłkę w średnim i długim okresie, z możliwościami wahnięć w zależności od globalnych wydarzeń i decyzji politycznych.
- Popyt na paliwa: szacunki popytu na paliwa w Polsce opierają się na trendach wzrostu liczby pojazdów, wprowadzeniu nowych regulacji środowiskowych oraz oczekiwaniach gospodarczych, które zakładają różne tempa wzrostu PKB.
- Wydarzenia geopolityczne i ekonomiczne: w scenariuszach uwzględniono możliwe przyszłe wydarzenia, takie jak dalsze konflikty geopolityczne, zmiany polityczne w kluczowych krajach produkujących ropę oraz potencjalne nowe pandemie, które mogą wpłynąć na globalne łańcuchy dostaw.
Analiza POPiHN opiera się na trzech głównych scenariuszach: bazowym, optymistycznym i pesymistycznym. Scenariusz bazowy zakłada stabilizację i wzrost gospodarczy, pomimo przeszkód takich jak inflacja i spowolnienie wzrostu w 2023 roku. Optymistyczny scenariusz przewiduje silniejsze odbicie gospodarcze, podczas gdy pesymistyczny zwraca uwagę na możliwość recesji i wzrostu cen energii.
Czytaj więcej – Analiza
Przyszłością motoryzacji jest elektromobilność i sprzedaż online
Do 2030 roku, niemal siedem na dziesięć nowych samochodów będzie sprzedawanych bezpośrednio przez producentów lub za pośrednictwem platform internetowych – tak wynika z najnowszego raportu „Global Automotive Executive Survey” opracowanego przez KPMG.
Stabilny Wzrost
Scenariusz bazowy przewiduje umiarkowany wzrost gospodarczy wspierany przez Europejski Plan Odbudowy i nową perspektywę budżetową na lata 2021-2027. Prognoza zakłada, że ceny paliw utrzymają się na umiarkowanym poziomie, z rocznym wzrostem zapotrzebowania na paliwa w kraju na poziomie około 37 mln m³, co jest zbliżone do wcześniejszych przewidywań.
- Popyt na benzyny silnikowe i olej napędowy: przewiduje się, że w najbliższych latach zapotrzebowanie na te paliwa będzie rosło, w związku z odbudową gospodarki i wzrostem liczby pojazdów.
- Import i dywersyfikacja źródeł: Polska będzie dążyć do dywersyfikacji źródeł ropy, zmniejszając zależność od importu z Rosji na rzecz dostaw z krajów Ameryki i Bliskiego Wschodu.
- Stabilność cen: mimo wzrostu cen ropy naftowej na rynkach światowych, w Polsce ceny paliw powinny wzrastać w stopniu niewpływającym drastycznie na poziomy cen dla ostatecznych odbiorców.
Dynamiczny Rozwój
Scenariusz optymistyczny zakłada, że Polska przeciwdziała wszelkim próbom spowolnienia gospodarczego i inflacji. Znaczne inwestycje w technologię i infrastrukturę przyczynią się do wzrostu gospodarczego powyżej 3% rocznie.
- Eksport paliw: dzięki stabilizacji produkcji w rafineriach, Polska może zwiększyć eksport paliw, szczególnie w kierunku Ukrainy.
- Inwestycje w pojazdy elektryczne i hybrydowe: przewiduje się znaczny wzrost ich popularności, wspierany przez korzystne regulacje podatkowe i środowiskowe.
- Zapotrzebowanie na paliwa ciekłe: oczekuje się, że w 2030 roku zapotrzebowanie na paliwa wyniesie około 40 mln m³, co również jest zbliżone do wcześniejszych prognoz.
Wybory i Wyzwania
Scenariusz pesymistyczny zakłada, że Polska może wpaść w spiralę recesji spowodowaną wysokimi kosztami energii oraz globalnymi napięciami geopolitycznymi.
- Problemy w dostawach i produkcji paliw: możliwe znaczne problemy w dostawach z powodu konfliktów na Bliskim Wschodzie lub innych kryzysów międzynarodowych, co mogłoby prowadzić do lokalnych niedoborów i wzrostu cen.
- Inflacja i wartość złotego: wysoka inflacja i utrata wartości złotego mogłyby negatywnie wpłynąć na koszty życia i ograniczyć popyt krajowy na paliwa.
- Zapotrzebowanie na paliwa ciekłe: w pesymistycznym scenariuszu zapotrzebowanie mogłoby wynieść 34 mln m³ w 2030 roku.
Wzrost znaczenia paliw alternatywnych
Prognozy do 2030 roku sugerują stopniowe odejście od silników Diesla na rzecz pojazdów benzynowych, hybrydowych i elektrycznych. Również rola paliw alternatywnych ma wzrosnąć, co jest zgodne z globalnymi trendami zmierzającymi do redukcji emisji i promocji zrównoważonego rozwoju. Oczekuje się, że transport ciężki nadal będzie dominować w zakresie użycia oleju napędowego, lecz zmiany mogą nastąpić w zależności od dalszej polityki UE i dostępności nowych technologii.
Mimo zmian, paliwa ropopochodne nadal będą miały kluczowe znaczenie w najbliższej dekadzie. Zapotrzebowanie na ropę naftową prawdopodobnie wzrośnie, zwłaszcza na rynkach wschodzących. Jednakże transformacja energetyczna i presja na zwiększenie efektywności energetycznej i redukcję emisji wpłyną na długoterminowe perspektywy sektora. Wzrost gospodarczy, stabilność dostaw i rozwojowe projekty, jak Europejski Plan Odbudowy, będą miały istotne znaczenie dla kształtowania przyszłości energetycznej Polski.
Polski rynek paliw stoi przed serią wyzwań, które będą wymagać zarówno strategicznych decyzji politycznych, jak i adaptacji technologicznej. Kluczowe będzie znalezienie równowagi między zapewnieniem bezpieczeństwa energetycznego a przyspieszeniem przejścia na bardziej zrównoważone i ekologiczne źródła energii. Długoterminowa stabilność rynku będzie zależała od zdolności do adaptacji do zmieniających się warunków geopolitycznych, ekonomicznych oraz środowiskowych.